Cơm nhà nấu bằng năng lượng mặt trời: từ sa mạc cằn thành "đất xanh" nhờ tấm pin
Chuyện sa mạc vốn khô cằn bỗng nhiên mọc xanh quanh các tấm pin năng lượng mặt trời là hoàn toàn có thật và đã xảy ra ở nhiều nơi Trung Quốc, nơi những khu vực rộng lớn lắp đặt pin mặt trời đã thay đổi vi khí hậu địa phương, giúp cố định cát, giảm bốc hơi nước và tạo điều kiện cho thực vật phát triển dưới các tấm pin.
Hiện tượng và cơ chế ngắn gọn
Các tấm pin mặt trời khi trải trên bề mặt sa mạc tạo bóng râm, giảm bức xạ trực tiếp tới nền đất và làm giảm tốc độ bốc hơi nước; bên cạnh đó nước rửa bảo trì tấm pin có thể chảy xuống đất, cùng với khả năng cố định cát của hệ khung khiến đất giữ ẩm tốt hơn và là môi trường thuận lợi cho cây cỏ mọc lên.
Những gì đã ghi nhận ở Trung Quốc
- Ở Tân Cương, các khu pin trải hàng trăm hecta đã giúp cố định lớp cát, ngăn xói mòn và giữ ẩm cho đất, dẫn đến thảm thực vật xuất hiện dưới và quanh tấm pin; nước chảy ra từ công tác rửa pin cũng góp phần tưới cho cây trồng bên dưới.
- Tại nhiều sa mạc lớn (ví dụ Kubuqi, Taklamakan và các vùng cao nguyên ở Thanh Hải), dự án điện mặt trời quy mô lớn không chỉ tạo ra điện mà còn được ghi nhận là góp phần làm giảm sa mạc hóa bằng cách giảm gió, cố định cát và tạo vi môi trường thuận lợi cho cây bụi bén rễ.
Hệ quả quản trị vận hành (vấn đề và giải pháp thực tế)
Khi thực vật phủ lớp bề mặt quanh tấm pin, cỏ và cây thấp có thể che bóng lên tấm pin, làm giảm hiệu suất phát điện; điều này gây phát sinh chi phí dọn cỏ và bảo dưỡng cao hơn cho nhà vận hành.
Một giải pháp thực tế được áp dụng là dùng gia súc ăn cỏ (ví dụ đàn cừu) để kiểm soát thảm thực vật quanh tấm pin: đàn cừu gặm cỏ giúp giữ bề mặt sạch, phân chúng lại trở thành phân bón cải tạo đất, người dân có thêm nguồn thu từ chăn nuôi và chủ đầu tư tiết kiệm chi phí cắt tỉa.
Tác động lớn hơn và sáng kiến quốc gia
- Trung Quốc đã triển khai những dự án lớn gọi là "Vạn Lý Trường Thành Mặt Trời" và các kế hoạch dùng quang điện để kiểm soát sa mạc hóa, kết hợp phát triển năng lượng tái tạo với phục hồi sinh thái.
- Các chương trình này nhằm vừa tạo điện sạch quy mô lớn vừa đóng góp cố định đất, giảm bão cát và mở rộng diện tích che phủ thực vật ở các vùng khô hạn.
Kết
Việc "cố ý trồng hoa không nở, vô tình cắm liễu liễu xanh um" — tức là lắp tấm pin mà vô tình giúp cây mọc — là một hiện tượng có cơ sở thực tế; nó vừa mở ra lợi ích sinh thái trong chống sa mạc hóa, vừa đặt ra yêu cầu quản trị vận hành mới để cân bằng giữa sản xuất điện và quản lý thảm thực vật.
